Wykłady zaawansowane

W jaki sposób możemy leczyć i diagnozować za pomocą promieniowania jonizującego? Niemal od momentu odkrycia samego zjawiska promieniowanie jonizujące zaczęto wykorzystywać w medycynie. Sposób, w jaki oddziałuje ono z materią, pozwala zarówno niszczyć tkanki nowotworowe, jak i, metodami bezpiecznymi dla zdrowia i życia pacjenta, obrazować wewnętrzne struktury jego organizmu. Jak to możliwe? Słuchacz będzie miał możliwość zapoznania się z fizycznymi podstawami, a także budową i zasadą działania aparatów medycznych najbardziej rozpowszechnionych metod diagnostycznych i terapeutycznych (takich jak: zdjęcie rentgenowskie, tomografia komputerowa, procedury diagnostyczne medycyny nuklearnej czy teleradioterapia).

Od końca II Wojny Światowej i bombardowania Hiroszimy i Nagasaki, a potem serii prób wybuchów jądrowych w latach 50. i 60. w nasze umysły został wdrukowany strach przed promieniowaniem jonizującym - strach przeradzający się w radiofobię, a więc zjawisko patologiczne. Tymczasem autentyczne ryzyko skutków negatywnych dla naszego zdrowia istnieje w sytuacjach bardzo rzadko w życiu spotykanych. Na co dzień mamy lub możemy mieć do czynienia z małymi dawkami promieniowania jonizującego, które - wbrew powszechnej opinii - nie tylko nie są szkodliwe, ale mogą mieć także dla nas skutki dobroczynne.

W życiu nieustannie mamy kontakt z fizyką, w tym z fizyką jądrową. Ta ostatnia, postrzegana często i jakże niesłusznie jedynie przez pryzmat wojny jądrowej , wzbogaca nasze życie dzięki jej licznym zastosowaniom w diagnostyce i terapiach medycznych, w przemyśle, rolnictwie, a nawet w odkrywaniu świadectw historii – naszego dziedzictwa kulturowego. Zastosowań jest tak wiele, że trudno opisać je wszystkie w jednym wykładzie. Niemniej jednak jesteśmy w stanie pokazać w nim , jak pięknie nauka łączy się tutaj z zastosowaniami w życiu codziennym.

Bodaj najpiękniejszą, a jednocześnie najbardziej tajemniczą teorią fizyczną XX wieku jest mechanika kwantowa. Jej niezrozumiała podstawa, jaką jest dualizm korpuskularno-falowy, a także przewidywania sprzeczne z intuicją, na granicy szaleństwa wykraczającego poza tzw. zdrowy rozsądek, stanowiły wielkie wyzwanie dla eksperymentalnego potwierdzenia przewidywań tej teorii. Na wykładzie będą omówione przykłady takich „szaleństw”, a także prostych metod sprawdzania ich prawdziwości. Najważniejszą lekcją, której dostarczają te badania, jest konieczność nabrania pokory wobec własnej wiedzy, tego, co oczy widzą, a wreszcie - realności świata.

Wykład poświęcony jest technologiom przyspieszania cząstek. Opowiada o tym, dlaczego akceleratory przyspieszają tylko cząstki naładowane. Prowadzi słuchaczy przez historię i rodzaje technik przyspieszania cząstek od najprostszego (akceleratora liniowego elektrostatycznego) do największego (LHC). Opowiada również jak uzyskać wiązki cząstek wtórnych (np. promieniowania X). W trakcie wykładu wspomniane są akceleratory warszawskie: Lech i U-200.

Podczas wykładu przedstawione zostają różne rodzaje detektorów do mierzenia poziomu i rodzaju promieniowania jonizującego, różniące się budową, działaniem i zastosowaniem. Umożliwiają one pomiar zarówno parametrów pojedynczych cząstek promieniowania (np. w celach naukowych), jak i szerokiego zakresu dawek (np. w celu ochrony przed promieniowaniem). Wyszczególnione zostaną podstawowe różnice, wady i zalety poszczególnych detektorów, a także przybliżona zostanie tematyka analizy wyników pomiaru.

Oglądający wystawę mogą zapoznać się z ogólnymi zasadami postępowania z odpadami promieniotwórczymi, a także zobaczyć eksponaty wiernie odwzorowujące postępowanie z takimi odpadami w Polsce, w zależności od ich rodzaju i stanu skupienia. Całości dopełnia opis Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych znajdującego się w Różanie. Wystawa powstała we współpracy z Zakładem Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych.

Wykład poświęcony jest budowie i zastosowaniom reaktorów wysokotemperaturowych chłodzonych gazem. Temat ten został osadzony w kontekście planów wdrożenia technologii reaktorów wysokotemperaturowych w polskim przemyśle.

Reaktory wysokotemperaturowe mogą stanowić źródło ciepła przemysłowego. Intensywnie rozwijana jest koncepcja zastąpienia takimi reaktorami pieców węglowych czy gazowych obecnych w niektórych zakładach przemysłowych. Uwolniłoby to te zakłady od wad dotychczasowych metod wytwarzania przemysłowego ciepła. Polska ma szansę stać się pionierem w rozwoju tej nowatorskiej technologii.