Na­ro­do­we Cen­trum Ba­dań Ją­dro­wych (NCBJ) za­ku­pi­ło płyt­ki urano­we nie­zbęd­ne do pro­wa­dze­nia ba­dań nad te­ra­pią bo­ro­wo-neu­tro­no­wą (BNCT). Kon­trakt z ro­syj­ską fir­mą TVEL pod­pi­sa­no na od­by­wa­ją­cych się tar­gach ATOMEXPO w Mo­skwie.

Dziś, we wto­rek, 31 ma­ja br., w Mo­skwie prof. K. Ku­rek – dy­rek­tor NCBJ oraz O. Gri­go­riev – v-ce pre­zy­dent kom­pa­nii TVEL pod­pi­sa­li umo­wę na do­sta­wę 25 pły­tek ura­no­wych do pol­skie­go re­ak­to­ra ba­daw­cze­go „MARIA”. Wy­ko­rzy­sta­ne zo­sta­ną w prze­bu­do­wy­wa­nym „ka­na­le H2”, w któ­rym pro­wa­dzo­ne bę­dą ba­da­nia m.in. nad te­ra­pią bo­ro­wo-neu­tro­no­wą (BNCT – Bo­ron Neu­tron Cap­tu­re The­ra­py) – prze­ło­mo­wą me­todą le­cze­nia no­wo­two­rów np. gle­ja­ków mó­zgu.

„Pol­ski re­ak­tor MARIA, ze wzglę­du na swo­je uni­ka­to­we wła­ści­wo­ści ta­kie jak np. wy­so­ki stru­mień neu­tro­nów, do­sko­na­le na­da­je się do pro­wa­dze­nia tak in­no­wa­cyj­nych pro­jek­tów” – tłu­ma­czy dr inż. Mi­chał Gry­ziń­ski, Kie­row­nik Pra­cow­ni Do­zy­me­trii Pro­mie­nio­wa­nia Mie­sza­ne­go NCBJ – „Za­ku­pio­ne płyt­ki urano­we umie­ści­my w spe­cjal­nym kon­wer­te­rze ura­no­wym. Dzię­ki te­mu otrzy­ma­my wiąz­kę neu­tro­nów epi­ter­micz­nych o pa­ra­me­trach po­trzeb­nych do pro­wa­dze­nia ba­dań nad te­ra­pią BNCT. Ma­my na­dzie­ję, że jesz­cze w tym ro­ku roz­pocz­nie­my pra­ce ba­daw­cze na wiąz­ce neu­tro­nów ter­micz­nych, a w przy­szłym, po do­star­cze­niu pły­tek i uru­cho­mie­niu kon­wer­te­ra, na wiąz­ce neu­tro­nów epi­ter­micz­nych wła­ści­wych dla te­ra­pii BNCT”.

Te­ra­pia BNCT po­le­ga na wpro­wa­dze­niu do cia­ła pa­cjen­ta sto­sun­ko­wo bez­piecz­ne­go dla zdro­wia związ­ku bo­ru. Przez oko­ło 2 go­dzi­ny osa­dza się on se­lek­tyw­nie w tkan­ce no­wo­two­ro­wej. Na­stęp­nie cho­ry przez kil­ka­na­ście mi­nut na­pro­mie­nia­ny jest wiąz­ką neu­tro­nów epi­ter­micz­nych, w wy­ni­ku cze­go w ko­mór­kach no­wo­two­ro­wych ato­my bo­ru roz­pa­da­ją się na cząst­kę al­fa i atom li­tu. Pow­sta­łe cząst­ki cha­rak­te­ry­zu­ją się wy­so­ką ener­gią i sub­ko­mór­ko­wym (po­rów­ny­wal­nym ze śred­ni­cą ko­mór­ki) za­się­giem, nisz­czą za­tem ko­mór­ki no­wo­two­ro­we, nie na­ru­sza­jąc zdro­wych tka­nek. Dzię­ki te­ra­pii BNCT moż­na le­czyć np. gle­ja­ki wie­lo­po­sta­cio­we, na­wra­ca­ją­ce no­wo­two­ry szyi i kar­ku, no­wo­two­ry okręż­ni­cy, czer­nia­ki zło­śli­we jak rów­nież in­ne no­wo­two­ry radiood­por­ne (czy­li te od­por­ne na in­ne ro­dza­je radiote­ra­pii).

Do nie­daw­na do prze­pro­wa­dze­nia te­ra­pii BNCT nie­zbęd­ne by­ły ba­daw­cze re­ak­to­ry ją­dro­we. Na ca­łym świe­cie, m.in. w Ja­po­nii, Ar­gen­ty­nie, Wło­szech, Chi­nach czy Ro­sji tr­wają obec­nie pra­ce nad wy­bu­do­wa­niem ge­ne­ra­to­ra, któ­ry mógł­by do­star­czać nie­zbęd­nej wiąz­ki neu­tro­nów i mógł­by być za­in­sta­lo­wa­ny bez­po­śred­nio w szpi­ta­lu on­ko­lo­gicz­nym. Kon­sor­cjum kon­cer­nów Mit­su­bi­shi-Su­mi­to­mo prze­wi­du­je, że już w przy­szłym ro­ku po­ja­wią się pierw­sze ta­kie urzą­dze­nia w obro­cie ko­mer­cyj­nym (obec­nie na ukoń­cze­niu są dwa pro­to­ty­py w szpi­ta­lach uni­wer­sy­tec­kich w Ja­po­nii). Za­nim jed­nak le­ka­rze przy­stą­pią do sto­so­wa­nia te­ra­pii BNCT w szpi­ta­lach, mu­szą przejść od­po­wied­nie szko­le­nia na sta­no­wi­skach tre­nin­go­wych i ba­daw­czych, któ­re obec­nie znaj­du­ją się przy nie­licz­nych re­ak­to­rach ją­dro­wych na ca­łym świe­cie. Wkrót­ce do­łą­czy do nich in­sty­tut w Świer­ku. Dzię­ki te­mu w Pol­sce bę­dzie moż­li­we nie tyl­ko szko­le­nie spe­cja­li­stów te­ra­pii BNCT, ale rów­nież pro­wa­dze­nie ba­dań nad wiąz­ka­mi neu­tro­nów epi­ter­micz­nych, związ­ka­mi bo­ru, szu­ka­nie opty­mal­nych al­go­ryt­mów pla­no­wa­nia te­ra­pii, te­sto­wa­nie ma­te­ria­łów osłon­nych i przy­rzą­dów do­zy­me­trycz­nych, jak rów­nież pra­ce ba­daw­cze na ho­dow­lach ko­mór­ko­wych, czy opra­co­wa­nie me­tod zwal­cza­nia przetr­walników opryszcz­ki oraz pa­so­ży­tów np. ni­cie­ni.

„W ra­mach pro­jek­tu w na­szym re­ak­to­rze po­wsta­ną dwa zu­peł­nie no­we sta­no­wi­ska ba­daw­cze. Obec­nie tr­wa tam re­mont po­miesz­czeń” – pod­kre­śla prof. Krzysz­tof Ku­rek, dy­rek­tor NCBJ – „to nie je­dy­ne no­wo­ści ja­kie wpro­wa­dza­my w MARII. W tym sa­mym cza­sie przej­mu­je­my no­wo­cze­sny sprzęt od za­my­ka­ne­go nie­miec­kie­go re­ak­to­ra. Po­słu­ży nam do wzmoc­nie­nia ba­dań ma­te­ria­ło­wych. Są to m.in. spek­tro­me­try i dy­frak­to­me­try. MARIA sta­je się więc klu­czo­wym ele­men­tem naj­waż­niej­szych eu­ro­pej­skich pro­gra­mów ba­daw­czych”.